Archiwum
Krytyczne czytanie Sienkiewicza w klasach 6.
Od kilku lat nie słabnie dyskusja na temat zasadności umieszczania w kanonie lektur "W pustyni i w puszczy" H. Sienkiewicza. Są tacy, którzy kochają egzotyczne przygody młodych Polaków, są zbudowani bohaterstwem i oddaniem Stasia, są też głosy niezadowolenia dotyczące przesadnej drobiazgowości opisów oraz zdezaktualizowania części retoryki przekazu – rasistowskiego, przemocowego. Postanowiliśmy zatem sami sprawdzić, jak współczesna młodzież czyta Sienkiewicza – bez narzuconych interpretacji, z możliwością szerokiego spojrzenia na tę książkę.
Owocem kilkutygodniowego krytycznego wysiłku interpretacyjnego były prezentacje w ramach projektu. W klasie 6a uczniowie skupili się wokół pytania problemowego: Czy Staś Tarkowski jest bohaterem pozytywnym?, natomiast 6b: Co powiedzieliby współcześni Afrykanie i Afrykanki po przeczytaniu "W pustyni i w puszczy"? Te dwa główne pytania zrodziły masę kolejnych, nad którymi pochylili się 12 latkowie, np.: Dlaczego słowo “Murzyn” jest uznawane za obraźliwe? Czy we wszystkich sytuacjach Staś zachował się odpowiednio? Jak zmienia się odbiór tej powieści wraz z dorastaniem? Jak się ją czyta, gdy jest się dzieckiem, a jak z perspektywy dorosłego? Jak wyglądałaby Afryka, gdyby nie było jej stereotypów? Co sądzą o Afryce mieszkańcy innych kontynentów (nie Europy)? Dlaczego wtedy ludzie mieli takie krzywdzące poglądy na temat czarnoskórych, kobiet oraz dzieci? Bank pytań z każdą kolejną lekcją się powiększał, wobec czego uczniowie przystąpili do działania i próby odnalezienia odpowiedzi...
Pewnie niektórzy zastanawiali się, co oznaczają plakaty z cytatami na ścianach szkolnych korytarzy... Otóż to element eksperymentu społecznego jednej z grup, która sprawdzała, jakie emocje wywołują w nas, współczesnych, agresywne, oceniające i rasistowskie fragmenty lektury, zmodyfikowane tak, by komunikat trafił bezpośrednio do nas. W całym fragmencie wystarczyło zmienić 1 słowo, zamiast „murzyn”, pojawiło się: „Polak”, „uczeń”, „biały” itp., aby bardziej personalnie odebrać komunikat. Z przeprowadzonego badania wynika, że w przeważającej większości współcześnie słowa Sienkiewicza powodują w nas: smutek, strach, żal. Istotnym wnioskiem jest także to, że ocena komunikatu zmienia się wraz z perspektywą, w której się znajdujemy.
Oprócz tego uczniowie klas 6. zaskoczyli publiczność innymi kreatywnymi pracami grupowymi. Pojawił się wywiad z rodzicami w formie filmiku – zrealizowany od podstaw przez dzieci, dzięki czemu mogliśmy posłuchać, jak dawniej omawiano tę lekturę i co pamięta się z niej po latach lub jak czyta się ją z własnym dzieckiem. Uczniowie kl. 6b wybrali się także na wrocławski Rynek, gdzie przeprowadzili ankietę uliczną, szereg wywiadów z przypadkowymi ludźmi. To musiało być wyzwanie, które wymagało odwagi i determinacji oraz pokory, aby przyjąć czyjąś odmowę rozmowy. Młodzi czytelnicy pochwalili się także swoimi zdolnościami aktorskimi, odgrywając scenki teatralne - wywiad z Sienkiewiczem, z aktorami grającymi w ekranizacji z lat 70.
Te wszystkie zadania, które wymyślili i których podjęli się uczniowie, pozwoliły nam skończyć pracę z lekturą z wnioskiem, że warto ją czytać choćby po to, aby nauczyć się krytycznego odbioru literatury. Okazuje się, że Sienkiewicz nie zabrał nas tylko do Afryki, ale również pozwolił wyruszyć w podróż na szerokie wody wyobraźni, kreatywności, krytycznego myślenia. Uczniowie klas 6. podczas wyprawy wykazali się: pewnością siebie, profesjonalizmem, kreatywnością i refleksyjnym myśleniem. Ocenę postaci Stasia Tarkowskiego pozostawiamy każdemu czytelnikowi, jednak z pewnością mogę stwierdzić, że największymi bohaterami pozytywnymi tego dnia okazali się moi uczniowie.
21 marca 2022 | Dumna polonistka | Powrót do spisu wiadomości